Ano ang nauukol sa Pagmamahal?

ang akto at kilos ng pagmamahal ay isang pagtuklas sa isang uring nagkukubli at nagnanais manatili sa pagkakakubli nito. iilan lamang ang tunay na nakatutuklas dito ngunit mas lalong kakaunti ang nakakaunawa dito. hindi nais ng sulating ito na ipaunawa sa mambabasa kung ano ang dapat na pag-unawa sa pagmamahal, lalong hindi ito nagmumungkahi ng pananaw sa pag-unawa dito. bagkus ito ay isang pamamaraan lamang ng pagmumunimuni ng sumusulat, ng pumipilit na umunawa.

kung tutuusin, sa kadalasan, tayo ay naghahanap ng kasiguruhan. naihahalintulad natin ang kasiguruhang ito sa pagdalumat sa kapunuan o ng kasiyahan. ngunit yaong konsepto natin ng kapunuan ay siya ding nagsisilbing limitasyon sa ating tunay na dapat matuklasan: ang kabukasan ng pagkilatis o ng pagkilala sa kung ano ang dapat na maranasan. kapag tayo ay nagmamahal, kinasusumpungan natin itong turingan na kapunuan sapagkat may kinahahantungan na kaligayahan. pansamantala ngunit kaligayahan pa ding matatawag. iminumungkahi nito sa atin ang kabuluhan ng nararamdaman sa panahong iyon. hindi iyon ang kapunuan, ang kapunuan, sa tingin ko, ay tunay na nakaangkla sa gahom ng nais masumpungan. yaong nauukol sa paghahanap-mismo ng uri ng kapunuan, yaong hindi nalalagasan ng kabuluhan.

ang pag-uukol ng kapunuan sa pagmamahal ay isang mahirap na konsepto na pinipilit nating dalumatin at pakahulugan. sa katunayan, hindi natin natutumbukan ang nais nating iparating, palaging may natatanging kakulangan. yaong kakulangan na iyon ang tunay na ka-ibigan ng pag-irog at pag-iisa.

ang pagmamahal ay isang damahin. hindi isang galaw ng pag-iisip o panukala ng sikolohiya. taliwas sa patunay ng mga axona at damang-likas. hindi ito pagmamahal kung makukulong sa ganoong uri. isa lamang itong pakiramdam na walang kabuluhan. damahin sapagkat mayroong gising na pagkilos upang madama ang dapat damhin. may pagkilala sa emosyonal na pakikihalubilo sa nadarama. iyon ang sa aking palagay kinauukulan ng pagmamahal.

Tuliro

tunay ngang nakakatuliro ang umibig. madalas, kinalalampasan ang taong umiibig ng tunay na dapat katunghayan ng kahulugan ng pag-ibig. nariyan ang mangilanngilan na pagkakataong mayroong pag-aalinlangan, "mukhang walang saysay ang pag-ibig na sa aki'y bumubulag." madalas tayong katigan ng ganoong takot, na parang walang sumasapat, nawawagasan ng saysay ang ninanais nating turingang pagmamahal.

minsan, natatakot tayong ipaglaban ang gayong pagmamahal dahil sa nauugnay na pamantayan sa lipunan. nanatiling lihim ang tinuturingang pag-ibig na siya ding hungkagan ng damahin. bakit ang tao, nalulugmok sa takot at pagkabahala? parang walang sumasapat. minsan naman, mas malaki ang ambag ng tunay na umiibig sa iniibig, parang iisa lamang ang may akto at pagpaparamdam ng pagmamahal. palagi na lamang nagbibigay. sa katunayan, hindi naghahanap ng kapalit ang tunay na nagmamahal. ngunit, ayon kay sartre, at ito din ay aking pinaniniwalaan, "kapag ang tao ay nagmahal, nais niya ding siya ay mahalin pabalik." ito lamang, napakapayak ng nais kong patukuyan, h'wag kang matakot magmahal ng lubusan, dahil sa totoo lamang, iyon ang tunay na nakapagpapalaya. iyon ang nagbibigay-kahulugan...

h'wag mong hintayin ang pagkakataon na baka magsawa ang nagmamahal, na patuloy nang mawalan ng gana ang umiibig... naghihintay lamang siya ng bulong ng iyong pag-ibig... ito ang pagsubok ko sa iyo: suungin mo ang pag-ibig, managinip ka kasama ang iyong iniirog sa ilalim ng libo-libong mga tala... madidiskubre mo din ang hinuha kung bakit madaming nag-iibigan ang masaya kapag hindi sila bumibigay sa takot, kapag iginigitna nila ang kanilang payak na sarili sa dalawang naguumpugang mga bato, ng pamantayan at ng takot... umibig ka, at hayaan mong iyon ang magpakahulugan sa gawain...

Ano 'Ika Mo?

i.

ayoko na’ng mag

tiwala...

mahi

rap,

nakapanlu

lumo’t

nakakainis.

kalokohan

ang magtiwala sa

wala.

puro upos na pangako’t

dilim ng

kawa

lan

ang sa

salu

bong sa nagniniig na mga katawan…

isang latak ng pagka-Pili

pino

ang matuto…

puro ligaya’t pagsasaya,

puro lawak

ng kamangmangan.

nasaan na ang mga

bayani?

tila duwag ang mga nalabi.

nakihahalik sa hubad

na katotohanang

puro uod ang

la

man.

ii.

nasaan na ang

mga mata ng mga musmos

na tila naghahanap ng

kasagutan?

sa buhay marahil na inilaan

sa

pag-angkat ng kamalayan.

nakikinig ang bingi, ‘sinong masisi?’

nagtatanong ang pipi, ‘ikaw ba’y kasapi?’

sino nga ba

silang mga nagtatanong?

mga taong tumatakbo paalis sa

katotohanan ng kalupitan

ng tadhana?

o mga taong

humahalik sa

lupang, ang mga sugat

ay sariwa?

iii.

ano nga ba ang nararamdaman ng pusong sugatan? isang paghahanap sa tunay na pagmamahalang hindi natagpuan.

lupigin mo ang kawalan ng iyong pusong tinapakan. hamakin mo ang pag-ibig na nag-ugat sa iyong pusong nasilipan ng kahinaan.

ako ang iyong lakas.

ako ang iyong kasagutan.

sisirin mo man ang putikang katotohanan, alam mong ikaw lamang ang may hawak ng kasagutan.

hawiin mo ang tabing ng iyong mukha na tunay ngang nalulunod sa luha.

hagkan mo ang iyong sarili’t, manahan sa pagtangis. sa dilim man ng gabi, huwaran din ang langit.

huhupa din ang pasakit ng pusong umuunawa.

pilitin mo mang kalimutan ang sakit, pilitin mo mang lupigin ang dusa, mananatili ang mga ito sa isip na patuloy na umaalala.

iv.

nariyan nga ba ang Diyos na gumagabay?

nariyan nga ba sa kanto at

nakatambay?

paano nga ba makikilala’t

matutumbasan,

ang sakit na tumunghay at

inantabayanan?

kumilos ka ngayon at hanapin

ang Diyos na may katahimikan. marahil, sa kanya din matatagpuan

ang ‘yong hinintay

na kasagutan.

nariyan Siya

naririnig ko,

may paring nagmimisa.

siya kaya’y nakahalik na,

sa Siyang Maylikha?

umuusbong ang liwanag,

nakapiit ang gabi,

hanapin mo ang siyang

maalam

sa unos ng nakaraan.

ayaw mo na nga bang magtiwala,

sa lupon ng tagamasid?

ngayon, sinong sasalo

sa upos sa iyong ulo?

nariyan ang paring patuloy

na nag-aangat ng ostiyang banal, na may dugo sa kanyang mga kamay.

habang ikaw ay nagtatanong: ano ba ang panaginip ng Diyos?

siyang kasagutan…

‘hangad ko ang masagip ka

sa pagkalugmok mo sa kawalan.’